آرما‌ن‌شهر ایران استبدادی نگرشی متفاوت به ایران عهد صفوی از نگاه فلاسفۀ عصر روشنگری فرانسه

در تاریخ هر سرزمینی نقاط عطفی وجود دارد که باعث پی‌ریزی آیندۀ آن سرزمین می‌شود. بدون شک، در ایران باستان، مذهب با همراهی حکومت و با تأثیرپذیری از شرایط اقلیمی و آداب‌ و رسوم رایج موجب شد نوعی از حکومت به‌ وجودآید که تفاوتی ماهوی با حکومت دیگر سرزمین‌ها داشته باشد. این حکومت که استبدادی بود، باعث شد ایرانی آرمانی شکل بگیرد؛ به‌طوری‌‌که نویسندگان دیگر ممالک بر آن شدند که به تشریح ویژگی‌های آن در آثارشان بپردازند. به‌جرات می‌توان گفت که نقطۀ درخشان حضور خارجیان در ایران در دورۀ صفوی بوده و بی‌تردید، سفرنامه‌های موجود از این دوران به‌خوبی نشان‌دهندۀ اوضاع اجتماعی و سیاسی و مذهبی ایران آن زمان بوده است. در این بین، نویسندگان توانایی ازجمله مونتسکیو و ولتر با مطالعۀ این سفرنامه‌ها بر آن شدند تا ایران آرمانی سده‌های هفدهم و هجدهم را در آثارشان به تصویر بکشند. در نوشتار حاضر، با تکیه بر مستندات برگرفته از نوشته‌های سیاحان خارجی ازجمله شاردن و تاورنیه، تلاش کرده‌ایم تا تأثیرگذاری آرمانشهر ایران بر آثار مونتسکیو و دیگر فلاسفه چون ولتر، فیلسوفان قرن هجدهم رامورد مطالعه قرار داده و به تاثیر این آثار بر روی تئوری آب و هوا در شکل گیری حکومت های گذشته بر ایران که مونتسکیو به آن باور داشت بپردازیم. همچنین، این پرسش را پاسخ گوییم که مونتسکیو با تکیه بر چه مستنداتی دولت استبدادی ایران را نشئت‌گرفته از اقلیم گرم و خشک آن می‌دانست؟ و در اصل آیا ارائه چنین نظریاتی در این باب موافق واقعیات موجود بوده است یا خیر؟